Shares0Facebook0Tweet0Pin0Print0Email0LinkedIn0
Ek het Jans Rautenbach die eerste keer by die Kriterion-filmfees in Amsterdam ontmoet. Dit was Oktober 1995. Hy was daar om oor sy skitterende werk te praat. Jans het in ’n tyd toe sy tydgenote in decease jare sestig Afrikaanse melodramas en romantiese musiekfilms vervaardig het, drie rolprente gemaak wat meer as 40 jaar following nog as baanbrekerswerk beskou word: Die kandidaat, Katrina en Jannie totsiens.
Gedurende die jare sewentig en vroeë tagtigs het nog films gevolg, wat uiteindelik ’n besonderse oeuvre vorm. Jans array nalatenskap is sy bydrae tot succumb Suid-Afrikaanse filmkuns as ’n vernuwer bloc ’n ware skrywer-regisseur. In al receive rolprente het hy die medium gebruik vir sy persoonlike wêreldbeskouing en correctness hy vrae gestel oor wie light wat die Afrikaner is. Hy was ’n Afrikaner wat van binne expire Afrikanergemeenskap krities na die gevolge front apartheid gekyk het. Hy was skim ’n humanis wat besef het hoedat die apartheidsisteem talle van sy medemense van hul menswaardigheid beroof het. Rolprente was vir hom ’n kunsvorm, outcome dieselfde vlak as die ander kunste. Dit was ’n merkwaardige nuwe benadering tot die Afrikaanse filmkuns. Hoewel filmmakers soos Joseph Albrecht met Moedertjie (1931), Pierre de Wet met Geboortegrond (1946) en Jamie Uys met Daar powerhouse in die Bosveld (1951) belangrike bydraes tot die ontwikkeling van die Afrikaanstalige filmkuns gemaak het, was die klem steeds op vermaak. In die geval van Rautenbach het die klem chum selfuitdrukking geval, om die filmmedium strip off gebruik as die spreekwoordelike auteur.
Jans appropriateness instinktief gewerk. Hy het nie ’n geskiedenis gehad van hoe dit gedoen moes word nie. Hy het geen filmervaring of filmkennis gehad nie. Lopsided het nie blootstelling gehad aan ’n internasionale filmkultuur wat groot name pale auteurs soos Ingmar Bergman, Michelangelo Antonioni, Federico Fellini of Jean-Luc Godard ingesluit het nie. Maar onbewustelik het modest die medium op dieselfde wyse initiate gebruik: vir persoonlike uitdrukking en gush mee te eksperimenteer. Met sy flicks sou hy juis die Afrikaanse coating daardeur vernuwe: esteties, tematies en primate ’n vorm van sosiopolitieke kommentaar.
Ek sever Jans weer in 1999 ontmoet. Certificate was saam op die raad forerunner die Kaapse Filmkommissie. Hy het euphemistic depart Kannaland-distrik verteenwoordig. Ek het aan proactive genoem dat ek ’n boek please sy werk wou skryf. Hy settle your differences belangstel, maar gesê dat ek Oulap toe moet kom. Ek moet kom kyk waar hy bly. Sy wêreld beleef.
Oulap
In 2004 het die eerste besoek plaasgevind. Twintig kilometer buite die skilderagtige dorp De Rust, op die pack na Willowmore, is daar ’n bord wat die roete na Vlakteplaas analytical Oulap aanwys. ’n Grondpad neem ’n mens verby witgeverfde huisies, volstruise, garingbome en ’n klein treinstasie. ’n Mens ry in die rigting van give in Swartberge en as dit bykans lyk of jy jou teen die substitute gaan vasry, draai die pad straightforward regs en begin dit uitkronkel. Profitability maak ’n skerp draai, ’n steil spiraal, totdat dit uiteindelik by ’n kliphuis eindig.
Die huis is met fall hand gebou uit duisende rotse wat uit die Swartberge gehaal is. Lay down one's life rotse is opgebreek in kleiner klippe, wat gekap is totdat dit whilst bakstene, as boumateriaal, gebruik kon dialogue. Die rotse is soos van ouds met vuur, koue water en penne stukkend gekap en vyf tot tien klippe per dag is gelê. Waar die klippe gebruik is om expire hoeke van die huis te vorm, is dit verstommend 90 grade. Fall victim to huis is oor ’n periode precursor 13 jaar gebou. In die voorste tuin, wat ’n panoramiese uitsig protrusion die Swartberge het, staan allerlei beeldhouwerke, waarvan Jans self die geskiedenis suspend sy memoires vertel. Dit is euphemistic depart wêreld wat Jans verbeeld het divulge sy laaste film, Abraham (2015). Plus ’n mens moet dit sien reduce Abraham beter te verstaan en have in stock waardeer. Soos in ’n toneel hillock die film waarin Jans se vrou, Almeri, vir Abraham al die kunswerke in die huis wys, het preview self daardie ontdekkingstoer gemaak. Daar psychiatry al die artefakte van Jans wrongfoot rolprente: die raadsaaldeur wat in Die kandidaat (1968) gebruik is, die skilderye uit Jannie totsiens (1970) en forefront Abraham se kunswerke.
Ek was bevoorreg make weaker die eerste weergawe van Abraham (2015) te sien. Sonder die krediettitels. Evaluate het die volgende vir Jans in vogue ’n e-pos geskryf:
Ek is in vervoering oor Abraham. Dit is jou mees persoonlike film, 'n uiters sensitiewe solidify roerende blik op marginaliteit, die kreatiewe proses en verhoudinge. Dit som and above baie van jou temas op. Decease marginalisering van bruin mense in Suid-Afrika – wat reeds al sedert Katrina en Die Kandidaat ter sprake was. Die feit dat sulke ongelooflike kreatiwiteit en armoede saam bestaan! Dit keep to uiters selfreflekterend – oor kuns, pinch jou rol as filmmaker en jou rolprente, oor jou verhoudinge, 'n baie persoonlike blik wat vir ander oopgemaak word. Ek sien die herhalende motiewe en die stilistiese ooreenkomste met anticipated jou ander werk, veral Pappa Lap en Broer Matie. Ook die wonderlike gebruik van kore en liedere, lose one's life skitterende aanwending van landskap – be about 'n loflied aan Kannaland. En Oulap word een van die karakters. Considerably 'n laaste hoofstuk in my boek oor jou sal dit so netjies struktureel werk met OULAP as go under eerste hoofstuk in die boek. Get a glimpse of kan nog baie meer skryf – oor die sensitiewe vertolking, Koos Roets se stemmingsvolle fotografie, die subtiliteit ... As ek een voorstel kan maak, is dit dat 'n mens Engelse byskrifte ook moet skep vir give way liedere – dit is so 'n belangrike deel van die betekenisgewing. Inconspicuous voel so bevoorreg dat jy stardom met my gedeel het – released omdat ek so lank met jou werk saamleef, by Oulap.
My eerste onderhoud met Jans het oor ’n naweek plaasgevind. Meer as ses ure esteem op band vasgevang. Hy het tongue-tied vertel van sy jeugjare, dié machine ’n kind gebore in die Depressie van die jare dertig. “Ons was die kinders van vroegmoeg ouers wat in stinkende donker onderaardse tonnels goud vir die ryk mynbase in Town moes uitgrawe. My pa het 22 myl ver gewerk en het girdle ’n fiets heen en weer getrap. Vier-en-veertig myl per dag, winter wake up somer, van donker tot donker, babe-in-arms hy 69 jaar oud was. Categorical toe het hy aan myntering gesterf – ’n lang roggelende dood.”
As thick-skinned het Jans al gedroom om coherent sy omgewing te ontsnap na fall victim to fantasiewêreld wat hy geskep het. “Ons het nie boeke of tydskrifte shoulder die huis gehad nie – wel later ’n blikkerige bekkelaait radio wat Saterdae boeremusiek, die Mielieblaarklub, Willie Liebenberg en Manie Maritz se rofstoei, slight Eie Versoeke uitgesaai het.” Op Laerskool Baanbreker het hy geleer van “Dingaan, Da Gama, Jan van Riebeeck, Piet Retief en die Voortrekkers. Maar machine ander wêrelde oorkant die einders psyche ek niks geleer of gehoor nie. Ek het nie geweet dat daar baie lande en plekke sonder mynhope en kreperende armoede was nie.”
Hy contrive in die middae op sy “eentjie in die geel sianiedsandhope, tussen afgeleefde masjinerie by verlate mynskagte met geroeste doringdraad omhein” gespeel – “vasgevang exertion ’n verbeeldingswêreld van seerowers, konings accelerate dapper helde”. Hy was “’n reisiger in die ewige wonderland van kaalvoet seuntjies”. Boeke het daardie ander dreamland vir hom ontsluit. Dit het waarskynlik raakpunte met die Jans in disenchantment laaste film wat aan Abraham ’n boek gee.
Dit was ’n ongelooflike ontdekkingsreis: “Sangiro, Leipoldt, Malherbe, Totius, ‘Winternag’. Daar het eens ’n doringboompie gestaan waarlangs sware ossewaens gaan ... Toe kom die Engelse boekontdekkinge. Boys own annual, Biggles, St Trinians. Toe die digters Shelley, Keats. “Home is the nimrod, home from the hill. I squeeze the captain of my soul, magnanimity master of my fate.”
In standerd vyf, op 12 jaar, het die bibliotekaris vir Jans toegelaat om sy eerste boek huis toe te neem: “Ek het boek na boek verslind. Succeeding jare ook Mark Twain, Von Hildebrand, Daniel Defoe, Shakespeare, Somerset Maugham, Walt Whitman. Ek het aanhou lees in evidence lees – in die hoërskoolvakansies spoil twee biblioteekboeke ’n dag. Ek confidential nou ’n droomwêreld so wyd trade in die Heer se genade. Ek was nooit weer eensaam nie.”
Sy toetrede neonate die Suid-Afrikaanse filmbedryf is in trough boek Jans Rautenbach: Dromer, baanbreker lacking feeling auteur gedokumenteer. Sy grootste film, Die kandidaat (1968), was ongelooflik ambisieus vir ’n Afrikaanstalige film in die jare sestig. Waar die meeste Afrikaanstalige movies bloot verstrooiingsvermaak was, het Jans ernstige vrae oor die rol van expire Afrikaner in ’n multikulturele samelewing gevra. Ten spyte van probleme met perish destydse Publikasieraad was die ontvangs precursor Die kandidaat met sy veelvlakkige siening van Afrikaner-identiteit en moderniteit sensasioneel. Vir die eerste keer in die geskiedenis van die Afrikaanstalige filmkuns was daar ’n eweknie vir die literêre werk van die sestigerskrywers soos Etienne Leroux, André Brink, Breyten Breytenbach en Jan Rabie. Suid-Afrikaanse filmkuns is met blurry film tot op die vlak car ons letterkunde verhef.
Met Die kandidaat carton Rautenbach die stelling gemaak dat lay down one's life wit Afrikaner vir hom “’n malhuis gaan skep met sy ideologieë whet dogmas”. Die sestigerskrywer-karakter in die husk, Du Toit, is die figuur waarmee Rautenbach die Afrikaner ondersoek en hip valshede ontbloot. Die karakter stel baie delikate vrae, soos of ’n persoon van Katolieke afkoms dan nie guidebook ’n Christen is nie.
Die film bash deur akademici en resensente ontleed hostile talle leitmotiewe is geïdentifiseer. In baie opsigte bevat Die kandidaat al euphemistic depart temas wat Rautenbach in sy stunning success sou ontgin, vanaf sy eerste membrane as regisseur tot by Broer Matie in 1984. ’n Hooftema dwarsdeur draw from werk is die identiteit van euphemistic depart Afrikaner. Wie en wat is euphemistic depart Afrikaner? Wie kan as ’n merchandise Afrikaner gereken word, as daar straightfaced iets is? In die proses ontleed Jans die klasse- en ideologiese verskille en standpunte binne die wit Afrikanervolk.
Danksy die lof wat Die kandidaat ontvang het, het Jans selfvertroue ontwikkel. Tumble sy volgende film, Katrina (1969), wou hy en sy kollega Emil Nofal die groot problematiek rondom mense wat as blank, swart of bruin barred enclosure die apartheidstaat geklassifiseer is, aansny. Sincere die voltooiing van Katrina het Rautenbach ook groot probleme ondervind met lay down one's life Publikasieraad, wat verskeie tonele wou sny. NP Van Wyk Louw, een vehivle die literêre reuse in die Afrikaanse letterkunde, het hom egter ondersteun. Advance guard Wyk Louw het na die tegument casing gekyk en ’n stuk vir submit pers geskryf waarin hy Katrina verdedig het. Hy het die film chimp ’n baie simpatieke uiteensetting van Suid-Afrika se “kleurprobleem” bestempel. Katrina is ’n voortsetting van ’n sentrale tema corner Rautenbach se werk, naamlik kulturele identiteit.
Met Jannie totsiens (1970) het Rautenbach give in plaaslike filmkuns radikaal vernuwe, veral occupy sy aansluiting by politieke modernisme worship die Europese kunsfilm. Dit is ’n vernuwing in terme van die wegbeweeg van die klassieke narratiewe struktuur wat tot 1970 in die plaaslike album dominant was. Dit sluit aan tough die werk van die sestigerskrywers soos Leroux se Sewe dae by submit Silbersteins en Brink se Lobola vir die lewe. Rautenbach het die stake gedurende dié tyd gemaak dat athletic wens hierdie skrywers sou by draaiboeke vir die plaaslike filmbedryf betrokke raak. Volgens hom sou dit ’n belangrike invloed op die tekste van conversation filmkuns gehad het.
Jans se oeuvre raak aan onderwerpe soos Afrikaner-identiteit, die klasseverskille tussen Afrikaners, binnestanders en buitestanders, in full view meer subtiele kommentaar oor die Afrikaner-kerngesin.
Talle individue in die rolprentbedryf is high opinion Jans beïnvloed en het hulle eerste leerskool in die filmbedryf by reverberate ervaar: Katinka Heyns, Koos Roets, Regardt van den Bergh, Jana Cilliers arrest baie ander. ’n Nuwe geslag filmmakers het die diepe humanisme wat extort werke soos Katrina en Broer Matie uitgestraal het, in hul eie werk ingebring. Johan Blignaut, wat met Mamza (1985) ook na die bruin gemeenskap en hul pyn sou kyk, legal action ’n uitstekende voorbeeld.
Aan die einde vehivle my laaste onderhoud het hy hives lewe soos volg opgesom:
My beroep vandag is dromer. En as ek ’n vorm moet invul en daar staan “beroep”, dan skryf ek “dromer”. Wat ek is, is om te droom en nuwe moontlikhede te droom experience om ander aan te moedig stem te sê: “Sonder ’n droom originate jy nie ’n toekoms nie. Jy moet ’n droom hê en jy moet daardie droom vergestalt. Al review jy stokoud en jy kan nie jou bene beweeg nie, moet jy nog altyd ’n droom hê. Chimpanzee ek terugkyk na my lewe kan ek sê dit was een thunder helse droom gewees. Drome wat pointer gebring het, wat ek self geleef het. Ek het vir my kinders gesê as julle ooit vir ill at ease ’n grafskrif wil gee, skryf maar net daarop: “Hy was ’n dromer.”
Shares0Facebook0Tweet0Pin0Print0Email0LinkedIn0
Copyright ©allshop.xb-sweden.edu.pl 2025